Co to jest dyskopatia? Przyczyny, objawy i leczenie

Dyskopatia kręgosłupa to jedna z najczęstszych przyczyn bólu pleców i dolegliwości neurologicznych. Często pojawia się w odcinku lędźwiowym (dyskopatia L5-S1, L4-L5) i szyjnym (dyskopatia C5-C6, C6-C7), powodując ból, drętwienie, a nawet osłabienie mięśni.

Dolegliwości bólowe aż w 80% dotyczą odcinka lędźwiowego kręgosłupa, a szyjnego 18%. Według badań 50% -80% populacji ma lub będzie miało epizod bólu krzyża, a największe prawdopodobieństwo na jego wystąpienie jest już w trzeciej dekadzie życia. Jakie są, więc przyczyny, objawy i sposoby leczenia dyskopatii? Jeśli dokucza Ci ból kręgosłupa lub podejrzewasz u siebie dyskopatię, zapraszamy do lektury!

Co to jest dyskopatia – definicja

Dyskopatia to choroba krążka międzykręgowego, czyli dysku znajdującego się pomiędzy kręgami kręgosłupa. Główną funkcją krążka jest zapewnienie ruchomości kręgosłupa, ponieważ jego połączenie z kręgiem stanowi staw. Dysk pełni również funkcję amortyzatora, ale z czasem
może ulec uszkodzeniu, tracąc elastyczność i uwodnienie. Gdy dochodzi do pęknięcia pierścienia włóknistego, jądro miażdżyste może się przemieszczać, co prowadzi do ucisku na nerwy i objawów bólowych.

Wyróżnia się etapy uszkodzenia dysku – od protruzji (wypukliny, gdy dysk wybrzusza się, ale pierścień jest zachowany), przez ekstruzję (gdy jądro miażdżyste przebija pęknięty pierścień i wydostaje się na zewnątrz), aż po sekwestrację (fragment jądra oddziela się zupełnie).

Rodzaje dyskopatii

Najczęściej diagnozowane rodzaje dyskopatii to:

• Dyskopatia lędźwiowa (np. dyskopatia L5-S1);
• Dyskopatia szyjna (np. dyskopatia C5-C6, C6-C7);
• Dyskopatia piersiowa (rzadsza, ale również powodująca dolegliwości).

Dyskopatia i jej przyczyny

Dyskopatia jest wynikiem procesu degeneracji dysków, który może być przyspieszony przez różne czynniki:

Procesy starzenia się

Z wiekiem dyski tracą wodę i elastyczność, co zwiększa ich podatność na pęknięcia i przepukliny.

Przeciążenia kręgosłupa

• Długotrwałe siedzenie (np. praca biurowa) sprzyja dyskopatii lędźwiowej i szyjnej.
• Ciężka praca fizyczna obciąża kręgosłup, szczególnie dolne odcinki (dyskopatia L5-S1).
• Nieprawidłowe podnoszenie ciężarów (np. na prostych nogach) może przyspieszać zwyrodnienia.

Brak aktywności fizycznej

Osłabione mięśnie nie wspierają kręgosłupa, co zwiększa ryzyko uszkodzenia dysków.

Urazy i mikrourazy

Nagły uraz (np. wypadek, upadek) lub powtarzające się mikrourazy mogą prowadzić do uszkodzenia krążka międzykręgowego.

Genetyka i wady postawy

Niektóre osoby mają genetyczną skłonność do szybszego zużycia dysków. Wady postawy (np. skolioza) mogą powodować nierównomierne obciążenie kręgosłupa.

Otyłość

Nadmierna masa ciała obciąża kręgosłup, szczególnie odcinek lędźwiowy.

Dyskopatia – objawy

Objawy zależą od lokalizacji uszkodzenia krążka międzykręgowego.

Objawy dyskopatii lędźwiowej

Objawy dyskopatii lędźwiowej (L5-S1, L4-L5):

• Ból dolnej części pleców, nasilający się przy siedzeniu lub dźwiganiu.
• Rwa kulszowa – wypuklony dysk uciska korzeń nerwowy tworzący nerw kulszowy. Jest to ostry, rwący ból promieniujący z krzyża przez pośladek do tylnej części uda, łydki, a nawet stopy. Charakterystyczne jest promieniowanie poniżej kolana, często do stopy lub palców – np. dyskopatia L5-S1 powoduje ból i drętwienie promieniujące aż do podeszwy i zewnętrznej krawędzi stopy, a dyskopatia L4-L5 może dawać objawy w postaci bólu w bocznej części uda i przedniej części podudzia, aż do palucha. Chorzy opisują ten ból jako „prąd”, „palenie” lub „ciągnięcie” w nodze. Często towarzyszy temu drętwienie i mrowienie w określonych obszarach kończyny dolnej (parestezje). Przykładem może być ucisk korzenia L5, który może powodować drętwienie między paluchem a drugim palcem stopy, a ucisk S1 – drętwienie małego palca i bocznej strony stopy.
• Osłabienie mięśni nóg, trudność w podnoszeniu stopy (opadająca stopa).
• Objawy bardzo groźne (zespół ogona końskiego): W rzadkich, najcięższych przypadkach duża przepuklina w odcinku lędźwiowym może uciskać wiele korzeni nerwowych naraz, tworzących tzw. ogon koński. Pojawiają się wtedy alarmujące symptomy: problemy z kontrolą oddawania moczu lub stolca (nietrzymanie lub zatrzymanie moczu, uczucie „uciśniętego pęcherza”), drętwienie okolicy krocza i
  wewnętrznych stron ud (tzw. znieczulenie siodłowe) oraz znaczne osłabienie obu nóg. To stan wymagający pilnej operacji, ponieważ grozi trwałym paraliżem lub uszkodzeniem funkcji zwieraczy. Na szczęście większość dyskopatii lędźwiowych nie osiąga tak dramatycznego stadium, niemniej ucisk na pęcherz czy zaburzenia funkcji neurologicznych zawsze wymagają natychmiastowej konsultacji lekarskiej.

Objawy dyskopatii szyjnej

Objawy dyskopatii szyjnej (C5-C6, C6-C7):

• Ból karku promieniujący do barku i ręki,którego powodem jest ucisk dysku na korzenie nerwowe w szyi – jest to odpowiednik rwy kulszowej, określany jako rwa ramienna lub rwa barkowa.
• Drętwienie palców dłoni.
• Osłabienie siły chwytu.
• Zawroty głowy, szumy w uszach.

Objawy dyskopatii piersiowej:

Do objawów dyskopatii piersiowej zaliczamy:

• Ból między łopatkami, nasilający się przy oddychaniu.
• Uczucie ucisku w klatce piersiowej.
• Drętwienie w okolicach żeber.

Diagnostyka dyskopatii

Aby potwierdzić dyskopatię, stosuje się różne badania:

• Rezonans magnetyczny (MRI) – najdokładniejsza metoda oceniająca stan dysków.
• RTG kręgosłupa – uwidacznia zmiany zwyrodnieniowe i zwężenie przestrzeni międzykręgowych.
• Tomografia komputerowa (CT) – używana w przypadku podejrzenia zwężenia kanału kręgowego.
• EMG (elektromiografia) – ocenia przewodnictwo nerwowe, gdy występują objawy neurologiczne.

Leczenie dyskopatii

Leczenie dyskopatii możemy podzielić na zachowawcze i operacyjne, zacznijmy od tego pierwszego.

Leczenie zachowawcze dyskopatii

Większość przypadków można skutecznie leczyć bez operacji.

Rehabilitacja i ćwiczenia:

• Ćwiczenia McKenziego – pomagają w centralizacji bólu i cofnięciu przepukliny.
• Ćwiczenia stabilizujące core – wzmacniają mięśnie wspierające kręgosłup.
• Terapia manualna, trakcja kręgosłupa, masaże pleców – poprawiają mobilność i zmniejszają napięcie.

Leki na dyskopatię:

• NLPZ (ibuprofen, diklofenak) – działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe.
• Miorelaksanty – rozluźniają napięte mięśnie.
• Sterydy (blokady nadtwardówkowe) – stosowane przy silnym bólu.
• Fizykoterapia.
• Laseroterapia, magnetoterapia, elektroterapia – wspomagają regenerację tkanek.

Leczenie operacyjne dyskopatii

Operację rozważa się w przypadku:

• Braku poprawy po 6-12 tygodniach leczenia zachowawczego.
• Postępującego osłabienia mięśni.
• Objawów zespołu ogona końskiego (zaburzenia zwieraczy).

Najczęściej wykonywane zabiegi to:

• Mikrodiscektomia – usunięcie fragmentu dysku uciskającego nerw.
• Discektomia szyjna z fuzją – zastąpienie uszkodzonego dysku implantem.
• Stabilizacja kręgosłupa – w przypadku dużych uszkodzeń.

Dyskopatia – ile trwa rehabilitacja

Ile trwa rehabilitacja dyskopatii? To sprawa indywidualna. Często pierwsza intensywna faza to około 4-6 tygodni regularnych zabiegów i ćwiczeń (np. 2-3 razy w tygodniu w gabinecie oraz codziennie ćwiczenia domowe). Po tym czasie następuje ocena efektów – jeśli ból ustąpił i pacjent wrócił do sprawności, przechodzi się na tryb podtrzymujący (ćwiczenia profilaktyczne w domu, kontrola co jakiś czas).

Bywa, że potrzebna jest dłuższa rehabilitacja, kilkumiesięczna, zwłaszcza gdy objawy są przewlekłe. W przypadku nawrotów bólu znów intensyfikuje się ćwiczenia pod okiem specjalisty. Należy pamiętać, że rehabilitacja dyskopatii kręgosłupa to proces – kluczem jest wytrwałość i współpraca z terapeutą manualnym. Dzięki temu wielu pacjentów unika operacji i normalnie funkcjonuje.

Profilaktyka i zalecenia

Jak spać przy dyskopatii? Powinno się:

• Spać na plecach z poduszką pod kolanami lub na boku z poduszką między nogami.
• Unikać spania na brzuchu.

Jak siedzieć przy dyskopatii? Postawa powinna być prosta, warto mieć podparcie lędźwiowe i robić przerwy co 30-60 minut.

Aktywność fizyczna przy dyskopatii jest dozwolona, może to być np. pływanie (styl grzbietowy), nordic walking czy joga. Powinno się unikać dźwigania, gwałtownych skrętów i skoków. Kluczowe jest także utrzymanie zdrowej masy ciała, unikanie palenia oraz siedzącego trybu życia.

Dyskopatia kręgosłupa – podsumowanie

Dyskopatia to częste schorzenie, ale odpowiednie leczenie i rehabilitacja pozwalają skutecznie kontrolować objawy. Jeśli masz problemy z kręgosłupem, zgłoś się do naszego gabinetu fizjoterapii i umów się na konsultację i badanie fizjoterapeutyczne – pomożemy Ci wrócić do sprawności!