Porażenie nerwu twarzowego – jak je leczyć?

Porażenie nerwu twarzowego jest schorzeniem, które może dotknąć każdego bez względu na wiek. Nerw twarzowy jest siódmym nerwem czaszkowym, jest to jeden z głównych nerwów ruchowych i czuciowych twarzy. Pełni wiele ważnych funkcji, w tym kontrolę mięśni mimicznych twarzy, co umożliwia wyrażanie emocji, mruganie, żucie i mówienie. Ponadto nerw twarzowy odpowiada za odbieranie sygnałów czuciowych z różnych części twarzy, takich jak skóra, język i narząd słuchu.

Uszkodzenie lub porażenie nerwu twarzowego może prowadzić do różnych problemów, takich jak trudności w kontroli mięśni twarzy, asymetria twarzy, trudności w mówieniu czy zaburzenia smaku. Ten problem może mieć różne przyczyny, w tym infekcje, urazy, nowotwory, zapalenie ucha środkowego, a także niektóre choroby autoimmunologiczne. Leczenie porażenia nerwu twarzowego zależy od przyczyny i stopnia uszkodzenia. Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat? W takim razie zapraszamy do zapoznania się z dzisiejszym artykułem.

Charakterystyka nerwu twarzowego

Nerw twarzowy (VII nerw czaszkowy), jest jednym z dwunastu nerwów czaszkowych. Wchodzi w skład obwodowego układu nerwowego. Nerw twarzowy to nerw parzysty i mieszany, który zawiera włókna ruchowe, włókna czuciowe i włókna wydzielnicze. Wychodzi z pnia mózgu i biegnie przez kość skroniową do twarzy.

Główne obszary unerwienia przez nerw twarzowy to mięśnie mimiczne twarzy, gruczoły ślinowe, gruczoły łzowe, odpowiada także za czucie smaku i w mniejszym stopniu czucie dotyku.

Porażenie nerwu twarzowego

Porażenie nerwu twarzowego należy do najczęstszych porażeń nerwów czaszkowych. Choroba zaczyna się nagle, zwykle w następstwie oziębienia twarzy po uprzednim jej nagrzaniu. Porażenie nerwu twarzowego wywołuje obraz bezwładu twarzy (prosopoplegia). Występuje w dwóch postaciach – jednostronnego porażenia lub rzadziej spotykanego obustronnego.

Gdy mówimy o uszkodzeniu nerwu, możemy użyć określenia „porażenie”. Oznacza ono całkowitą utratę jego funkcji. Niedowład, natomiast, wskazuje na częściowe osłabienie – w małym lub dużym stopniu. Na szczęście porażenie zdarza się znacznie rzadziej niż niedowład.

Porażenie nerwu twarzowego dzielimy na ośrodkowe oraz obwodowe.

Ośrodkowe porażenie nerwu twarzowego występuje gdy do uszkodzenia doszło powyżej jądra nerwu, czyli w strukturach mózgowia. Najczęstszą przyczyną niedowładu nerwu twarzowego jest udar mózgu, w dalszej kolejności stwardnienie rozsiane, nowotwory mózgu i przerzuty do mózgu.

Obwodowe porażenie nerwu wskazuje na uszkodzenie na poziomie jądra nerwu lub na dowolnym odcinku przebiegu włókien nerwowych. Wśród obwodowych uszkodzeń nerwu twarzowego 75%  to uszkodzenia idiopatyczne, samoistne, nazywane porażeniem typu Bella.

Porażenie nerwu twarzowego – przyczyny

Do najczęstszych przyczyn porażenia nerwu twarzowego zaliczamy:

• porażenie wrodzone – spowodowane wadami genetycznymi czy porodem kleszczowym;
• choroby infekcyjne, zwłaszcza półpasiec, borelioza, zapalenie ucha środkowego;
• ropne zapalenie ślinianki przyusznej;
• nowotwór ślinianki przyusznej;
• urazy, w wyniku których doszło do pęknięcia podstawy czaszki, złamania kości skroniowej czy okolicy otworu rylcowo-sutkowego;
• guz kąta mostowo-móżdżkowego;
• sarkoidoza;
• stwardnienie rozsiane;
• zespół Guillaina-Barrego.

Porażenie nerwu twarzowego – objawy

Uszkodzenie nerwu twarzowego może prowadzić do różnych objawów, które zazwyczaj dotyczą jednej strony twarzy, obejmują wszystkie składowe włókien tego nerwu. Objawy porażenia nerwu twarzowego, które występują najczęściej, to:

• asymetria twarzy;
• problemy z gryzieniem i odczuwaniem smaku;
• utrata zdolności gwizdania, zamykania oka, mrugania, dmuchania, marszczenia czoła;
• opadanie kącika ust;
• zaburzenia wydzielania łez i śliny;
• zwiotczenie mięśnia policzkowego;
• gromadzenie się jedzenia w przestrzeni między policzkiem i dziąsłami.

Objawy porażenia nerwu twarzowego są tak charakterystyczne, że lekarz może postawić diagnozę na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem. Aby ustalić przyczyny porażenia, specjalista powinien zlecić dodatkowe badania takie jak tomografia komputerowa, elektromiografia i elektroneurografia.

Porażenie nerwu twarzowego – leczenie

Leczenie porażenia nerwu twarzowego zależy od przyczyny i stopnia objawów.  Idiopatyczne porażenie nerwu twarzowego leczy się farmakologicznie, podając glikokortykosteroidy. Jeżeli porażenie zostało wywołane infekcją wirusową, stosuje się także leki przeciwwirusowe. W leczeniu porażenia nerwu twarzowego zdarza się wykorzystywanie antybiotykoterapii, lecz dotyczy to głównie pacjentów z boreliozą czy innymi chorobami bakteryjnymi. Aby wspomóc leczenie, lekarz zaleca pacjentowi suplementację witaminami z grupy B. Kolejnym etapem leczenia jest rehabilitacja.

Porażenie nerwu twarzowego – rehabilitacja

Rehabilitację po porażeniu nerwu twarzowego należy wdrożyć jak najszybciej. Obejmuje ona zabiegi fizykalne, masaż, ćwiczenia mięśni twarzy czy kinesiotaping.

Gimnastyka mięśni twarzy jest jednym z ważniejszych elementów rehabilitacji. Ćwiczenia wykonujemy przed lustrem – widząc swoje odbicie, pacjent będzie miał większą kontrolę nad wykonywanymi ruchami. Fizjoterapeuta na wstępie przeprowadza instruktaż ćwiczeń, które pacjent powinien powtarzać w domu co najmniej 3 razy dziennie. Celem jest odzyskanie utraconej symetrii twarzy.

Ćwiczenia skupiają się na aktywacji obszarów odpowiedzialnych za mimikę i wyrażanie emocji. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów takich ćwiczeń:

• marszczenie brwi, marszczenie nosa;
• uśmiechanie się;
• robienie smutnej miny;
• szerokie otwieranie oczu i mocne zaciskanie powiek;
• pionowe i poziome marszczenie czoła;
• ułożenie ust do pocałunku;
• próba gwizdania;
• szerokie otwarcie ust i maksymalne wysunięcie języka;
• dmuchanie;
• nadymanie policzków – naprzemiennie, a później oba jednocześnie;
• otwarcie ust i krążenia językiem.

Masaż przy porażeniu nerwu twarzowego ma działanie stymulujące i poprawia napięcie mięśniowe. Masujemy obie części twarzy. Najczęściej u pacjentów wykonuje się masaż klasyczny obejmujący wszystkie części twarzy (masowane są: warga górna i dolna, broda, policzki, podbródek, nos, okolica brwi, czoło, oraz mięsień okrężny ust i mięsień okrężny oka).

W celu jak najszybszego powrotu do zdrowia zalecamy zabiegi z wykorzystaniem nowoczesnej technologii Indiba Active. Prądy wykorzystywane w tej technologii działają na poziomie komórkowym, przyśpieszając regenerację nerwu, zmniejszają dolegliwości bólowe oraz zmniejszają napięcie mięśni twarzy.

Porażenie nerwu twarzowego – leczenie domowe

Leczenie domowe obejmuje przede wszystkim ćwiczenia oraz codzienną pielęgnację obszaru objętego chorobą. W warunkach domowych można również wykonywać automasaż twarzy, ręczny lub przy użyciu specjalnych masażerów czy kamieni. W przypadku trudności z zamknięciem szpary powiekowej konieczna jest ochrona rogówki przed zabrudzeniem i wyschnięciem. Wskazane jest noszenie okularów z filtrem UV i aplikowanie kropli nawilżających. W czasie choroby należy unikać zimna, a zwłaszcza nagłych ochłodzeń.

W znacznej większości przypadków objawy porażenia nerwu twarzowego całkowicie ustępują. Proces leczenia kończy się wraz z momentem powrotu funkcji mięśni twarzy. U około 15% pacjentów jako późne powikłanie porażenia Bella z powodu nieprawidłowej regeneracji nerwu twarzowego mogą pojawić się przykurcze, współruchy mięśni mimicznych lub np. łzawienie oka. Jednakże pamiętajmy, że prawidłowo poprowadzone leczenie i rehabilitacja zmniejsza to ryzyko praktycznie do minimum.