Zwichnięcie stawu barkowego – jak je leczyć?

Czy zastanawialiście się kiedyś czym jest zwichnięcie stawu ramiennego / barkowego? W dzisiejszym artykule oprócz opisania tego problemu, wyjaśnimy również sposób leczenia tej dolegliwości.

Czym jest zwichnięcie stawu ramiennego?

Zwichnięcie stawu ramiennego to uraz kończyny górnej powstały na skutek uderzenia lub upadku na rękę z dużą siłą, która powoduje odseparowanie od siebie powierzchni stawowych i przemieszczenie głowy kości ramiennej. Zwichnięcie na skutek dużego bólu i ograniczenia ruchomości wymaga nastawienia przez lekarza. Nieleczone zwichnięcie lub źle poprowadzona fizjoterapia może w dalszym etapie prowadzić do niestabilności stawu ramiennego i nawykowego zwichania się.

Zwichnięcia stawu barkowego są najczęstszymi zwichnięciami w ciele człowieka. Dzieje się tak, ponieważ staw ramienny posiada nieregularne powierzchnie stawowe, pozornie nie dopasowane do siebie. Staw ramienny jest dużym stawem wieloosiowym i składa się z okrągłej głowy kości ramiennej i mniejszej płaskiej powierzchni stawowej łopatki. Na skutek różnicy wielkości tych powierzchni staw ramienny posiada bardzo dużą amplitudę ruchu. Stabilność stawu zapewnia obrąbek stawowy i trzy więzadła – kruczo-barkowe, kruczo-ramienne i obrąbkowo-ramienne. Funkcjonalnie stabilność zapewniają mięśnie pierścienia rotatorów.

Przyczyny zwichnięcia stawu barkowego

Najczęstszymi przyczynami zwichnięcia barku jest upadek na wyprostowaną rękę, bezpośredni uraz przy okazji udziału w sportach kontaktowych lub przy wypadku komunikacyjnym. Upadek na odwiedzioną i zrotowaną do zewnątrz kończynę a także sumowanie się małych przeciążeń doprowadzających do zwichnięcia stawu ramiennego.

Objawy towarzyszące zwichnięciu stawu barkowego

Głównymi objawami zwichnięcia barku jest silny ból i widoczne zniekształcenie okolicy stawu ramiennego, kości ramiennej i łopatki. Natychmiastowe ograniczenie ruchomości, a nawet niemożność poruszenia barkiem. Kończyna ustawia się w lekkim odwiedzeniu na skutek dyslokacji głowy kości ramiennej. Dodatkowo może wystąpić drętwienie i mrowienie dłoni palców.

Wyróżniamy zwichnięcia kości ramiennej ze względu na kierunek ich przemieszczenia:

• przednie – głowa kości ramiennej przemieszcza się w stronę obojczyka;
• dolne – głowa kości ramiennej przemieszcza się w stronę pachy;
• tylne – dość rzadkie;
• górne – dość rzadkie;
• piersiowe – najrzadsze, głowa kości ramiennej przemieszcza się i lokuje między żebrami na skutek urazu.

Następstwa po zwichnięciu barku to:

• ponowne nawykowe zwichnięcia stawu prowadzące do niestabilności stawu;
• uszkodzenie splotu ramiennego i nerwów długich idących na obwód;
• uszkodzenie nerwu pachowego, prowadząca do neuropatii nerwu;
• przerwanie lub uszkodzenie mięśni i ścięgien stożka rotatorów;
• problemy krążeniowe w obrębie szyi klatki piersiowej i kończyny górnej.

Diagnostyka obrazowa stawu ramiennego

W przypadku zwichnięcia stawu ramiennego najlepiej wykonać rezonans magnetyczny lub tomografie komputerową, która umożliwi zobrazowanie tkanek miękkich takich jak ścięgna, brzuśce mięśniowe, więzadła, obrąbek stawowy, ale również tkankę kostną, powierzchnie stawowe kości ramiennej i łopatki i będzie w stanie ocenić skalę uszkodzeń. Kolejnym badaniem jest RTG, jednak nie jest ono w tym przypadku najlepsze, gdyż pokazuje głównie tkankę kostną, więc wszelkie uszkodzenia tkanek miękkich niestety nie będą całkowicie widoczne.

Niestabilność stawu ramiennego – następstwo nieleczonego zwichnięcia

Niestabilność stawu powstaje na skutek zwichnięcia, podczas którego często dochodzi do uszkodzenia obrąbka stawowego. Oznacza to, że głowa kości ramiennej zsuwa się poza panewkę łopatki i wykazuje patologicznie zwiększoną ruchomość. Taka niestabilność może powodować przewlekły ból, uszkodzenie chrząstki, uciski nerwów obwodowych, a nawet uszkodzenie ścięgien, naderwania czy zerwania pierścienia rotatorów. Dalekosiężnym powikłaniem są szybciej pojawiające się zmiany zwyrodnieniowe w obrębie stawu.

 Leczenie zachowawcze i fizjoterapia zwichniętego stawu barkowego

Kiedy dojdzie do zwichnięcia stawu ramiennego w pierwszej kolejności trzeba udać się do lekarza ortopedy, aby nastawić bark i zapobiec ewentualnym powikłaniom i uszkodzeniom. Lekarz wykonuje zabieg w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, głównie po to aby znieść napięcie mięśniowe i swobodnie wykonać tę czynność. Zawsze po takim nastawieniu warto wykonać badanie obrazowe, aby ocenić szkody i zaburzenia w obrębie całego połączenia stawowego. Po udanej repozycji trzeba staw unieruchomić na 3-4 tygodnie w ortezie. Niestety zazwyczaj każde zwichnięcie stawu ramiennego niesie za sobą jakieś uszkodzenie, należą do nich złamania głowy kości ramiennej, złamanie guzka, panewki stawowej, rozerwanie pierścienia rotatorów, uszkodzenie obrąbka stawowego.

Programując fizjoterapię musimy wziąć pod uwagę powikłania po zwichnięciu barku i dostosować plan leczenia fizjoterapeutycznego pod uszkodzenia, z którymi mamy do czynienia. Każde zwichnięcie stawu ramiennego zwiększa ryzyko ponownego, dlatego też prawidłowo poprowadzona fizjoterapia jest niezmiernie ważna, aby zapobiec urazowi. Leczenie fizjoterapeutyczne trwa około 4-6 miesięcy, przy sporcie zawodowym powrót do sportu wdraża się około 6-8 miesiąca.

Leczenie zachowawcze po zwichnięciu podejmuje się w momencie kiedy nie doszło do znaczących powikłań takich jak złamania, znaczne uszkodzenia obrąbka stawowego czy uszkodzenia ścięgien mięśni. Po zwichnięciu i repozycji stawu ramiennego powinno się jak najszybciej udać do fizjoterapeuty, żeby uniknąć negatywnym skutkom unieruchomienia.

W pierwszym etapie kiedy bark jest jeszcze unieruchomiony rehabilitacja jest ważna, aby zapobiec zanikom mięśni oraz usztywnieniu stawu ramiennego. Wykonuje się ćwiczenia oddechowe i izometryczne oraz delikatną terapię manualną. W dalszym etapie rehabilitacji, po czasie unieruchomienia, jeśli lekarz ortopeda wyrazi zgodę wdraża się działania mające na celu zwiększanie ruchomości w stawie ramiennym w postaci mobilizacji, terapii manualnej, głębokiego masażu, suchego igłowania, czy kinesiology tapingu. Kluczowym obok terapii manualnej leczeniem będą indywidualnie dostosowane ćwiczenia do pacjenta. Bedą to ćwiczenia zwiększające zakres ruchomości, zwiększające siłę mięśniową, rozciągające.

Leczenie operacyjne barku i wskazania do zabiegu

Wskazaniami do zabiegu operacyjnego są:

• nawykowe zwichnięcia;
• zwichnięcie u młodej osoby, aktywnej fizycznie lub sportowca zawodowego;
• złamanie w obrębie powierzchni stawowych z przemieszczeniem;
• problemy z nastawieniem stawu.

Istnieje parę metod leczenia operacyjnego, które dobiera się zależnie od uszkodzeń wyrządzonych w stawie. Najczęstszym zabiegiem jest artroskopia Bankarta i naprawa obrąbka stawowego. Chirurg przy pomocy specjalnych narzędzi wchodzi do stawu, mocuje go kotwicami i przyszywa do kości obrąbek stawowy. Po takim zabiegu pacjent nosi specjalną ortezę około 4-6 tygodni. Powrót do pracy ma miejsce 1-2 tygodnie po zabiegu, a do aktywności sportowej około 6-7 miesięcy.

Kolejną metodą operacyjną jest wykorzystywana w przypadku uszkodzenia głowy kości ramiennej, złamania lub zmiażdżenia. Przy ruchach rotacji uszkodzona głowa kości ramiennej trafia na element kostny i wypada ze stawu. Przy zabiegu artroskopii mocuje się kotwicami torebkę stawową od strony tylnej i ścięgno mięśnia pod grzebieniowego zmniejszając objętość stawu i zapobiegając kolejnym zwichnięciom. Zalecenia po zabiegu są takie same jak po klasycznej artroskopii.

Przy niepowodzeniu zabiegu artroskopowego wykonuje się zabieg nieco bardziej skomplikowany, polegający na poszerzeniu panewki stawowej. Chirurg odcina fragment kostny wyrostka kruczego lub talerza biodrowego i mocuje śrubami na brzegu panewki. Po zabiegu pacjent nosi ortezę 4-6 tygodni, może wrócić do pracy po 2-3 tygodniach, a do sportu może wrócić po dłuższym czasie bo od 8 do 12 miesiąca.

Mam nadzieję, że już wiecie czym jest zwichnięcie barku i jak je leczyć, jeśli dotyczy Cię te problem, śmiało dzwoń do nas, odpowiem na wszystkie pytania.

Mgr Fizjoterapii

Monika Rejnsz