Choroba Osgooda-Schlattera czyli jałowa martwica guzowatości piszczeli

Choroba Osgooda-Schlattera to schorzenie, które często jest mylone jako dwie odrębne jednostki chorobowe. Łączy je jednak wspólna lokalizacja i objawy.

Jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej – kto jest na nią narażony?

Jałowa martwica guzowatości kości piszczelowej to rodzaj osteochondropatii, czyli zaburzenia rozwojowe kości, które występuje u młodych osób aktywnych fizycznie. Często przedstawiane jest jako ból kolana, po aktywności o zwiększonej intensywności z dużą ilości skoków oraz biegania. Szczególnie narażony jest okres intensywnego wzrostu. W miejscu objętym schorzeniem dochodzi do obumierania tkanki kostnej i do powstawania w jej miejscu nowej tkanki, niestety nowo powstała tkanka charakteryzuje się mniejszą wytrzymałością co potęguje objawy schorzenia.

Czym jest choroba Osgooda-Schlattera?

Choroba Osgooda-Schlattera to stan zapalny i degeneracyjny, który dotyka guza kostnego kości piszczelowej (guza Osgooda) poprzez wielkokrotne pociąganie przyczepu ścięgna mięśnia czworogłowego uda do guza kostnego kości goleniowej (guza Schlattera). Ten obszar jest szczególnie podatny na uszkodzenia u młodych osób, ponieważ jest miejscem intensywnego wzrostu kości w okresie dojrzewania. Przebieg choroby nie jest zróżnicowany, może być intensywny co często wymaga całkowitego wyłączenia aktywności fizycznej, bądź w lekkich przebiegach wystarczy zminimalizować intensywność treningów. Choroba dotyczyć może nawet 20% aktywnie trenującej młodzieży, głównie między 10, a 15 rokiem życia. Odsetek chłopców zmagających się z tym schorzeniem jest zdecydowanie wyższy niż dziewczynek.

Objawy oraz diagnostyka jałowej martwicy guzowatości piszczeli

Objawy choroby Osgooda-Schlattera obejmują:

• ból w okolicy guzowatości piszczeli podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza podczas biegania, skakania i chodzenia po schodach;
• obrzęk w okolicy guzowatości piszczeli, ale również inne struktury w obrębie kolana mogą być narażone;
• tkliwość i bolesność podczas ucisku guza (kilka centymetrów poniżej rzepki);
• zaczerwienienie kolana i ocieplenie skóry w jego okolicy.

Diagnostyka jałowej martwicy guzowatości piszczeli wymaga szczegółowego wywiadu klinicznego z pacjentem, który pozwoli wychwycić charakterystyczne objawy dla tego schorzenia jak np. wiek pacjenta czy moment pojawienia się bólu oraz pozwala wykluczyć inne schorzenia.

Wykorzystywana jest również diagnostyka obrazowa szczególnie w postaci RTG i USG. Rzadziej wybierany jest rezonans magnetyczny, zazwyczaj przy niejednoznacznej ocenie poprzednich badań. W zdjęciu RTG zauważalny jest rozrost kostny guzowatości piszczeli bądź jej uszkodzenie. Badanie USG pozwala ocenić stan tkanek miękkich, a w szczególności więzadła rzepki.

Przyczyny choroby Osgood-Schlattera

Przyczyny choroby Osgooda-Schlattera nie są w pełni zrozumiane, ale związane są z nadmiernym obciążeniem więzadła rzepki oraz guzowatości piszczeli. Choroba pojawiania się poprzez liczne mikro urazy okolicy guzowatości piszczeli podczas wzmożonego wzrostu kośćca, który nie ma jeszcze odpowiedniej wytrzymałości. Intensywna aktywność fizyczna, zwłaszcza ta wymagająca częstych ruchów skokowych i biegowych, może przyczynić się do powstania tego schorzenia. Więzadło rzepki poprzez liczne, powtarzające się ruchy pociągania powoduje powstanie w tym miejscu stanu zapalnego. Powstanie tego urazu może sugerować nieodpowiednie przystosowanie przygotowania motorycznego młodego sportowca do stanu zdrowotnego.

Leczenie guzowatości kości piszczelowej i podejście terapeutyczne

Leczenie choroby Osgooda-Schlattera ma na celu głownie łagodzenie objawów, w postaci bólu oraz obrzęku w okolicy stawu kolanowego.
Podstawą początkowego etapu leczenia jest zmniejszenie aktywności fizycznej, która potęguje objawy schorzenia. W niektórych przypadkach ćwiczenia fizyczne muszą być zredukowane do zera. Jest to jednak zależne od stanu rozwoju schorzenia.

W ostrzejszych okresach do łagodzenia bólu wykorzystywać można okłady z zimna, co pozwoli zmniejszyć obrzęk oraz bolesność.
Czasami stosuje się leki przeciwbólowe lub niesteroidowe leki przeciwzapalne w celu złagodzenia bólu i stanu zapalnego.
Ważną częścią walki z jałową martwicą guzowatości piszczeli są ćwiczenia.

Odpowiednio dobrane ćwiczenia pozwalają zmniejszyć przeciążenie więzadła rzepki oraz tym samym guzowatości piszczeli. Ćwiczenia powinny być dobierane indywidualnie. Powinny zawierać elementy, które poprawią elastyczność mięśni i wzmocnią wytrzymałość. Nie ma określonego czasu w jakim powinny być wykonywane ćwiczenia. Należy wstawić je do swojego codziennego treningu nawet, gdy objawy się zmniejszą, a nawet ustąpią. Wszystko to, aby by uchronić młodego sportowca przed nawrotami.

Rehabilitację choroby Osgooda-Schlattera warto uzupełnić o rozluźnianie mięśniowo-powięziowe struktur obciążonych, szczególnie mięśnia czworogłowego uda. Spowoduje to zmniejszenie pociągania więzadła rzepki na guzowatości piszczeli. Operacja w chorobie Osgooga-Schlattera jest ostatecznością i dotyczy bardzo zawansowanych stadium choroby.

Choroba Osgooda-Schlattera jest powszechnym źródłem bólu kolana u młodzieży intensywnie uprawiających sport. Pomimo, że może to być schorzenie uciążliwe, rokowania zazwyczaj są pozytywne. Wymagają wprowadzenia odpowiedniej rehabilitacji w postaci ćwiczeń czy rozluźnienie mięśniowo-powięziowego.

Dodatkowo wymagane jest przyjrzenie się obciążeniom w trakcie wykonywania aktywności fizycznej, aby odpowiednio ją zredukować bądź wyłączyć na pewien okres. W przypadku utrzymującego się bólu lub nasilających się objawów, najlepiej skonsultować się z lekarzem i fizjoterapeutą, aby wybrali odpowiednie leczenie redukujące objawy i zapobiegające dalszym zmianom chorobowym.

Pozdrawiam,
Fizjoterapeuta
Jan Białopiotrowicz