Nietrzymanie moczu u kobiet – jak sobie z nim radzić?

Nietrzymanie moczu, zwane inaczej inkontynencją, jest bardzo powszechną dolegliwością u kobiet. W gabinecie spotykam się z pacjentkami w różnym wieku, po porodach, a także w ciąży, które skarżą się na różnego rodzaju problemy związane z nietrzymaniem moczu. Inkontynencja jest wciąż tematem tabu jako wstydliwa dolegliwość i nieleczona znacznie obniża jakość życia.

Bardzo ważne jest szerzenie wiedzy o tym, że nietrzymanie moczu nigdy nie powinno być nazywane normą, ani niczyją „urodą”. W poniższym artykule przybliżam temat różnych postaci nietrzymania moczu oraz sposobów ich profilaktyki i leczenia.

Jakie są rodzaje nietrzymania moczu?

Wyróżniamy kilka rodzajów nietrzymania moczu:

• wysiłkowe;
• z parciami naglącymi;
• mieszane – połączenie objawów rodzaju wysiłkowego z parciami naglącymi;
• z przepełnienia.

WNM – Wysiłkowe nietrzymanie moczu i jego przyczyny

WNM jest to najczęściej występującą formą inkontynencji. Objawia się niekontrolowanym wyciekiem moczu (nawet kilka kropel) podczas czynności, które wywołują zwiększoną pracę tłoczni brzusznej. Mogą to być m.in. kichanie, kaszel, podskoki, śmiech, trening. Bezpośrednią przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest zaburzona praca mechanizmu zamykania cewki moczowej spowodowana niewydolnym aparatem mięśniowo – więzadłowym. Pod względem stopnia nasilenia WNM dzielimy na 3 stopnie:

• nietrzymanie moczu jedynie w sytuacjach dużej i nagłej zmiany ciśnienia śródbrzusznego np. kichnięcie, dźwiganie;
• wyciek moczu podczas wykonywania czynności, które zwiększają ciśnienie śródbrzuszne w umiarkowanym stopniu np. chodzenie po schodach, podskok;
• nietrzymanie moczu podczas wykonywania czynności dnia codziennego np. chodzenie, leżenie, stanie.

Do czynników ryzyka wystąpienia WNM należą m.in. wiek okołomenopauzalny, operacje ginekologiczne, porody, otyłość, palenie papierosów czy zaburzenia statyki narządów miednicy mniejszej. Według badań czynnikiem ryzyka wystąpienia tej przypadłości jest wiek – występuje aż u ok. 39% kobiet w wieku powyżej 55 lat.

Kolejne czynniki ryzyka to obciążenie dna miednicy, operacje i zabiegi ginekologiczne np. histerektomia, czyli usunięcie macicy, otyłość, ciąża i połóg. Kolejny czynnik to menopauza i związane z nią niedobory estrogenu, który ma istotny wpływ na kondycję nabłonka pęcherza i cewki moczowej. Duże znaczenie mają też nawyki toaletowe, aktywność fizyczna i postawa ciała.

Nietrzymanie moczu z parciami naglącymi

Objawia się zespołem dolegliwości, nagłym silnym poczuciem parcia na mocz z koniecznością szybkiego udania się do toalety, a także częstomoczem oraz nocnym wybudzaniem się w celu oddania moczu (>1 raz). Wyróżniamy postać suchą, w której powyższym objawom nie towarzyszy nietrzymanie moczu i postać mokrą, gdy występuje niekontrolowany wyciek moczu. Jest to bardzo uciążliwa dolegliwość, u której podstaw leżą m.in. zaburzenia neurologiczne, zaburzenie statyki narządów miednicy mniejszej, a także nieleczone infekcje.

Nietrzymanie moczu z przepełnienia

Jest to niekontrolowana utrata moczu spowodowana przewlekłym jego zaleganiem, spowodowana niewłaściwą pracę mięśnia wypieracza, który odpowiada za umożliwienie oddania moczu. Dzieje się tak najczęściej w przebiegu chorób przewlekłych np. cukrzycy oraz w wyniku nieprawidłowej pracy ośrodkowego układu nerwowego.

Nietrzymanie moczu – leczenie

W zależności od stopnia zaawansowania objawów możemy wyróżnić dwie metody leczenia nietrzymania moczu, zachowawcze oraz operacyjne. Do zachowawczych metod zalicza się fizjoterapię uroginekologiczną. Skoncentrowana jest ona m.in. na poprawie funkcji mięśni brzucha, dna miednicy, a także wdrożeniu odpowiednich aktywności fizycznych, farmakoterapię i terapię behawioralną, która skupia się na modyfikacji nawyków i zachowań. Metody operacyjne powinny być stosowane wtedy, gdy metody zachowawcze nie przyniosły zadowalających efektów.

Fizjoterapia w nietrzymaniu moczu

Nowoczesna fizjoterapia uroginekologiczna ma do zaproponowania szereg możliwości terapii nietrzymania moczu i wraz ze zmianą nawyków powinna być stosowana jako pierwsza linia leczenia. Metody i techniki używane w terapii nietrzymania moczu:

• trening mięśni dna miednicy;
• nauka prawidłowej pracy mięśni brzucha;
• trening oddechowy;
• terapia manualna obszaru dna miednicy i okolic;
• biofeedback;
• w określonych przypadkach elektrostymulacja;
• kinezyterapia, czyli terapia ruchem i odpowiednimi ćwiczeniami.

Aby fizjoterapia przyniosła jak najlepsze efekty wskazane są regularne wizyty u specjalisty i systematyczne wykonywanie domowych zaleceń. Istotna też jest współpraca z innymi specjalistami. Do jakiego lekarza się udać? Powinnaś skonsultować się z ginekologiem, urologiem i psychologiem, aby kompleksowo radzić sobie z dolegliwościami. Fizjoterapia ma też zastosowanie w przygotowaniu do ewentualnej operacji oraz rekonwalescencji po niej.

Profilaktyka nietrzymania moczu

Nawet jeśli problem nietrzymania moczu Cię nie dotyczy warto zadbać o prawidłowe nawyki, które wpłyną na zdrowie Twojego dna miednicy i pomogą zminimalizować ryzyko wystąpienia dolegliwości w przyszłości:

• Nie rób siku na zapas;
• Nie przyj na toalecie, powoduje to duży wzrost ciśnienia śródbrzusznego i zwiększa ryzyko wystąpienia dysfunkcji mięśni dna miednicy;
• Używaj stołeczka do wypróżniania się, zależnie od Twojego wzrostu powinien mieć od 20 do 30 centymetrów wysokości i sprawiać, że kolana będą ustawione nieco wyżej niż biodra. Ułatwia to defekację, dzięki właściwemu ustawieniu i rozluźnieniu odbytnicy;
• Nie przesiaduj za długo na toalecie;
• Unikaj wydmuchiwania nosa podczas korzystania z toalety;
• Nie wciągaj brzucha i nie noś mocno opinających go ubrań;
• Nie rób siku w pozycji „na narciarza”. Zamiast tego użyj nakładek higienicznych na toaletę lub płynu dezynfekującego;
• Pij wodę i spożywaj produkty bogate w błonnik żeby uniknąć zaparć;
• Zadbaj o swoją postawę;
• Odwiedź swoją fizjoterapeutkę uroginekologiczną, która zbada Twoje mięśnie dna miednicy i dobierze odpowiednie ćwiczenia.

Mam nadzieję, że przybliżyłam ważny temat, z którym boryka się wiele kobiet. Skorzystajcie ze wskazówek i porad, a jeżeli tylko potrzebna będzie moja pomoc, zapraszam na wizytę uroginekologiczną w Centrum fizjoterapii i rehabilitacji. Odpowiem na wszystkie pytania, zaplanuję wspólne działania i rozpoczniemy pracę nad rozwiązaniem problemu.

Pozdrawiam,
Mgr Fizjoterapii
Julia Szybiak