Endometrioza – leczenie i fizjoterapia

Pewnie niejedna z Was słyszała o endometriozie. Ale co to tak właściwie jest? Czym się objawia, jakie są jej przyczyny, a także skutki i jaki ma wpływ na codzienne życie kobiet? Czy można z nią walczyć, a jeśli tak, to w jaki sposób? Tego wszystkiego dowiecie się z dzisiejszego artykułu.

Endometrioza – epidemiologia

Szacuje się, że około 15 % kobiet w wieku rozrodczym choruje na endometriozę. Na całym świecie choruje na nią blisko 180 mln osób. Jej pierwsze symptomy najczęściej pojawiają się około 25-40 roku życia, jednakże czasami są zauważalne już w wieku nastoletnim. Zauważono, że choroba pojawia się rodzinnie – może występować u kobiet o bliskim pokrewieństwie. Rzadko pojawia się u kobiet w okresie menopauzy.

Chorobę tę po raz pierwszy opisał Daniel Shroen w 1690 roku. Począwszy od XIX wieku, praktycznie do dnia dzisiejszego wysnuwa się hipotezy dotyczące jej patogenezy (czyli mechanizmów powstawania). Endometrioza, czyli inaczej gruczolistość zewnętrzna, polega na nieprawidłowym umiejscowieniu elementów błony śluzowej macicy (endometrium) poza jej jamą.

Najczęściej ogniska choroby są stwierdzane na powierzchni otrzewnej miednicy mniejszej. Endometrioza może występować w postaci torbieli endometrialnych w jajnikach, które można rozpoznać wykonując USG narządu rodnego. Lokalizacja może jednak obejmować także pochwę, odbytnicę, pęcherz moczowy czy – choć zdarza się to niezwykle rzadko – zupełnie odległe od miednicy narządy.

U każdej, zdrowej kobiety pod wpływem hormonów w cyklu miesiączkowym błona śluzowa w jamie macicy narasta, a następnie złuszcza się i jest wydalana na zewnątrz. U chorujących na endometriozę kobiet, ogniska endometriozy podlegają takim samym zmianom hormonalnym. Choroba prowadzi do powstania zrostów i torbieli endometrialnych, powiększających się, które wywołują silny ból, uczucie ciężkości i obrzmienia podbrzusza podczas miesiączki. Endometrioza jest chorobą postępującą, która może mieć poważne konsekwencje, m.in. niepłodność.

Endometrioza i jej przyczyny

Pomimo wieloletnich badań, wszystkich przyczyn tej patologii nie udało się określić i dokładnie poznać. Na przestrzeni lat pojawiło się wiele najróżniejszych teorii na temat czynników, które mogą mieć wpływ na rozwój choroby. Nie są one jednak wystarczająco jednoznaczne i wyczerpujące. Uważa się, że endometrioza jest wynikiem oddziaływania czynników biologicznych, genetycznych i środowiskowych, które wspólnie indukują rozwój choroby. Do głównych teorii wyjaśniających jej przyczyny należą:

• Metaplazja komórek otrzewnej. Polega ona na przemianie normalnych komórek wyścielających jamę otrzewnową (różnią się one zarówno pod względem morfologicznym jak i czynnościowym od macierzy).
• Implantacja, w tym przypadku przeniesienie endometrium, może nastąpić np. podczas operacji laparoskopowych, cesarskiego cięcia lub innych zabiegów.
• Regurgitacja, czyli inaczej „wsteczna menstruacja”. Co oznacza, że komórki endometrium płyną wstecznie przez jajowody. W ten sposób dostają się do narządów, które są umiejscowione w okolicach miednicy. Tam też implantują, tworząc ogniska endometriozy. Krwawienie wsteczne występuje prawdopodobnie u wszystkich kobiet. Jak dotąd, ciężko jest jednak jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tylko niektóre z nich chorują.
• Rozsiew – w tych bardzo rzadkich przypadkach komórki endometrium mogą być przeniesione przez naczynia krwionośne i limfatyczne do odległych narządów, takich jak np. mózg, kości, płuca, czy gałki oczne.
• Dysfunkcja układu odpornościowego – endometrioza spełnia wiele kryteriów schorzenia
o podłożu autoimmunologicznym, więc nalezy ją powiązać z nieprawidłowościami w funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Objawy endometriozy

Endometrioza może czasem występować u kobiet i być bezobjawowa, wtedy panie dowiadują się o niej najczęściej przy diagnostyce niepłodności lub, jeśli już udało się zajść w ciążę, przy ewentualnym cesarskim cięciu, bądź innej operacji w obszarze jamie brzusznej lub miednicy.

Do głównych objawów endometriozy należą:

• bolesne miesiączki;
• bolesne stosunki powodowane zrostami w obszarze miednicy mniejszej, a także pochwy;
• bolesne wypróżnianie się, które są efektem zrostów endometrialnych w okolicy jelita grubego, odbytnicy;
• bolesne mikcje i ból pęcherza spowodowane zrostami w okolicy układu moczowego (pęcherza, a także cewki moczowej);
• plamienie między miesiączkami;
• problemy z zajściem lub utrzymaniem ciąży.

Endometrioza i jej leczenie

Wybór metody leczenia endometriozy uzależniony jest od wielu czynników, w tym występujących objawów, stopnia zaawansowania choroby czy planów prokreacyjnych pacjentki. Pacjentki mogą skorzystać z leków, operacji, fizjoterapii i odpowiedniej diety.

Jak działają leki?

Pierwszymi lekami łagodzącymi dolegliwości bólowe, są preparaty antykoncepcyjne estrogenowo-progesteronowe oraz progestageny. Tego typu terapia nie prowadzi jednak do wyleczenia choroby, a jedynie łagodzi objawy oraz hamuje rozrost ognisk endometrium.

Operacja

Leczenie operacyjne ma na celu usunięcie ognisk endometriozy oraz zrostów. Nacieki endometrialne usuwane są metodą laparoskopii oraz laparotomii. W zaawansowanych postaciach choroby konieczne bywa usunięcie macicy. Niestety endometrioza nie jest uleczalna i nawet po zabiegach operacyjnych może dojść do nawrotu choroby. W ciężkich stadiach choroby lekarz może zlecić radykalną terapię chirurgiczną poprzez usunięcie macicy z jajnikami. Zadaniem takich działań jest przede wszystkim wywołanie menopauzy chirurgicznej. Niestety ta metoda niesie za sobą mnóstwo skutków ubocznych – przedwczesna menopauza, stany depresyjne.

Fizjoterapia – skuteczne leczenie endometriozy

Fizjoterapia jest jednym z kluczowych elementów kompleksowego leczenia endometriozy, i jak się zaraz przekonacie, ma nam wiele do zaoferowania. Oprócz leczenia farmakologicznego czy operacyjnego są jeszcze inne metody. W naszym Centrum z powodzeniem pomagamy pacjentkom podczas sesji fizjoterapii. W tym celu stosujemy wiele metod zarówno manualnych, jak i narzędziowych czy treningowych, które mają na celu zmniejszenie bólu, poprawienie komfortu życia, a także pomoc w zajściu w ciążę. W endometriozie bardzo ważna jest terapia manualna zewnętrznego obszaru miednicy. To w niej rozluźniamy mięśnie oraz powięź okalające miednicę, mobilizujemy stawy oraz stosujemy terapię trzewną. Oprócz tego istotną rolę odgrywa praca wewnętrzna przez pochwę (per vaginam). Dzięki takiej terapii jesteśmy w stanie opracować mięśnie dna miednicy oraz powięź, mamy bezpośredni dostęp do nerwu sromowego, blizn. Poza tym korzystamy z treningu stabilizacyjnego, rozciągającego oraz rozluźniającego wszystkie taśmy powięziowe w obrębie miednicy.

Dieta jako wspomaganie leczenia endometriozy

Leczenie endometriozy można także wspomagać odpowiednią dietą połączoną z wysiłkiem fizycznym. Zaleca się włączenie do jadłospisu większą ilości owoców oraz warzyw, a także ograniczenie mięsa. Owoce i warzywa to źródło cennych przeciwutleniaczy i beta-karotenu. Zauważono także znaczną poprawę zdrowia w wyniku wykluczenia z diety tłuszczów trans odpowiedzialnych za nasilenie działań prozapalnych. Badania naukowe dowiodły również, że Panie z endometriozą po wyeliminowaniu z diety pszenicy, odczuwają o wiele mniejsze dolegliwości bólowe.

Mam nadzieję, że przygotowany przeze mnie artykuł pozwolił Wam lepiej poznać problem endometriozy i metody jakimi można ją leczyć. Jeżeli macie pytania dotyczące roli fizjoterapii w procesie leczenia, koniecznie napiszcie do mnie na adres: gabinet@cff-fizjoterapia.pl , chętnie odpowiem na Wasze pytania.

Fizjoterapeutka Uroginekologiczna
Mgr Julita Zabielska
Centrum Fizjoterapii Funkcjonalnej