Endoproteza stawu biodrowego

Endoproteza biodra jest ściśle związana z ruchem, a właśnie do ruchu stworzone jest ciało człowieka. Stawy biodrowe są kluczowymi elementami ciała ludzkiego, umożliwiającymi płynne poruszanie się. Zdarza się, że w wyniku zmian degeneracyjnych pacjent zmuszony jest poddać się zabiegowi wstawienia endoprotezy stawu biodrowego, czyli sztucznego stawu. Celem takiego zabiegu jest odtworzenie „zużytych” powierzchni stawowych i umożliwienie komfortowego, bezbolesnego funkcjonowania.

Anatomia i mechanika stawu biodrowego

Staw biodrowy łączy obręcz kończyny dolnej z kończyną dolną wolną. Składa się z głowy kości udowej i panewki stawowej kości miednicznej. Panewka tworzy swego rodzaju kulisty dół, który otacza górną cześć kości udowej. Jest to staw kulisty, co umożliwia ruchy w różnych płaszczyznach, w tym zgięcie i wyprost; odwiedzenie i przywiedzenie; obwodzenie oraz rotację wewnętrzna i zewnętrzna. Jest stabilizowany przez złożony system mięśniowy oraz więzadłowy, co zapewnia jego prawidłowe funkcjonowanie oraz zapobiega kontuzjom.

Więzadło biodrowo-udowe hamuje nadmierny wyprost stawu biodrowego oraz ma ogromne znaczenie w utrzymywaniu wyprostowanej postawy ciała. Więzadło łonowo-udowe ogranicza odwodzenie uda, natomiast więzadło kulszowo-udowe zapobiega nadmiernemu przywodzeniu. Więzadło głowy kości udowej leży wewnątrz stawu łącząc dolną część dołu panewki z dołkiem głowy kości udowej.

Co to jest endoproteza stawu biodrowego?

Operacja endoprotezy stawu biodrowego jest chirurgicznym zabiegiem, polegającym na zastąpieniu uszkodzonego lub chorobowo zmienionego stawu na sztuczny implant. Proteza składa się z panewki, głowy protezy i trzpienia protezy. Endoplastyka biodra często stosowana jest u pacjentów z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową, urazami stawu lub chorobami reumatycznymi.

Podczas operacji uszkodzona część stawu zostaje usunięta i zastąpiona protezą, zwykle wykonaną z metalu lub ceramiki. Zabieg ma na celu poprawienie jakości życia pacjenta poprzez przywrócenie funkcji stawu, redukcję dolegliwości bólowych, zwiększenie ruchomości oraz stabilności stawu.

Aby to uzyskać, niezwykle istotnym będzie, nie tylko poddanie się zabiegowi, ale także intensywna rehabilitacja pozabiegowa, w której skład wchodzić będą odpowiednio dobrane ćwiczenia oraz szeroko pojęta terapia manualna. Operacja endoprotezy stawu biodrowego trwa ok 2 godzin. Jest przeprowadzania w znieczuleniu zewnątrzoponowym. Cena wstawienia endoprotezy stawu biodrowego waha się w okolicach 16000-20000zł.

Wskazania do zabiegu endoprotezy stawu biodrowego

Najczęstszym wskazaniem do zabiegu wymiany stawu biodrowego są zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe, które prowadzą do ograniczenia funkcji stawu, występowania silnego bólu, który nie ustępuje mimo leczenia zachowawczego, w tym działań z zakresu fizykoterapii, kinezyterapii, terapii manualnej, farmakoterapii.

Kolejnym wskazaniem do endoprotezoplastyki stawu biodrowego mogą być urazy stawu biodrowego, w tym między innymi złamania lub inne uszkodzenia pojawiające się często w wyniku wypadków. Choroby reumatyczne, których leczenie również nie przynosi oczekiwanych rezultatów, mogą kwalifikować chorego do zabiegu. Ostateczną decyzję o podaniu się operacji wymiany stawu podejmuje lekarz po dokładnej ocenie stanu zdrowia pacjenta oraz jego indywidulanych potrzeb. Do oceny stawu biodrowego niezbędne będzie również wykonanie badań obrazowych, w tym m.in.: RTG, rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa.

Endoproteza stawu biodrowego – przeciwwskazania

Mimo, że jest to skuteczna metoda leczenia, nie każdy pacjent może zostać zakwalifikowany do zabiegu.

Tocząca się w organizmie infekcja, która może zwiększyć ryzyko infekcji w miejscu operowanym, jest przeciwwskazaniem do zabiegu. Pacjent, który ma poddać się zabiegowi musi być w dobrej kondycji ogólnej. Jeśli stan chorego uniemożliwi późniejszą rekonwalescencję, poddanie się odpowiedniej rehabilitacji, oraz jeśli przeprowadzenie operacji jest ryzykowne dla życia pacjenta ze względu na jego stan zdrowia – jest to kolejne przeciwwskazanie.

Inną okolicznością wykluczającą jest stwierdzenie u pacjenta poważnego zaburzenia krzepnięcia krwi, które mogą przyczynić się do krwotoku w trakcie operacji. Nieodpowiednia struktura kości lub osłabiony aparat mięśniowy mogą spowodować utrudnienia w zakresie stabilizacji endoprotezy, a co za tym idzie na jej skuteczność i trwałość. Nadmierna otyłość oraz choroby współtowarzyszące, które mogą zwiększyć ryzyko powikłań pooperacyjnych oraz obciążenie protezy.

Rodzaje endoprotez biodra

Wyróżniamy podział endoprotez ze względu na użyty materiał:

1. Endoproteza cementowa – w tej metodzie wykorzystywany jest specjalny klej kostny, powszechnie zwany cementem. Stosowana jest u osób starszych, u których stwierdza się osłabienie struktury kości. Klej dokładnie wnika w strukturę kości i zastyga stabilizując protezę. Minusem tego rodzaju protez jest ich krótka żywotność, co wiąże się z ich szybszym zużyciem, w związku z czym jest to metoda zalecana u pacjentów powyżej 65 roku życia i osób z niskim poziomem aktywności fizycznej.

2. Endoproteza bezcementowa – stosowana u pacjentów poniżej 60 roku życia, u których stwierdza się dobrą kondycję kości. W tym przypadku nie zostaje użyty wcześniej wspomniany klej kostny (cement). Kość wrasta się w implant, dzięki zastosowaniu odpowiedniego materiału, który ułatwia zrastanie się sztucznych elementów z naturalną kością pacjenta, co zapewnia trwałe osadzenie protezy. Ten rodzaj endoprotezy jest bardziej wytrzymały niż wcześniej wspomniana endoproteza cementowa.

3. Endoproteza hybrydowa – łączy cechy wyżej wymienionych metod działania. Jeden element mocowany jest przy użyciu kleju kostnego, drugi natomiast mocuje się bezcementowo.

Podział ze względu na zakres działań operacyjnych:

1. Endoproteza całkowita – dochodzi do wymiany całego stawu biodrowego w tym głowy kości udowej i panewki stawu.
2. Endoproteza częściowa – dochodzi do wymiany głowy i części szyjki kości udowej, panewka stawu zostaje nienaruszona.

Powikłania po zabiegu endoprotezy biodra

Choć endoproteza stawu biodrowego jest powszechnie stosowanym i skutecznym zabiegiem, może również prowadzić do różnych powikłań. Jednym z najczęstszych jest infekcja miejsca operowanego, która może wymagać ponownej interwencji chirurgicznej i długotrwałego leczenia antybiotykami.

Kolejnym powikłaniem może być zwichnięcie endoprotezy biodra, co może wymagać ponownej operacji. Aby tego uniknąć niezwykle ważnym jest, by stosować się do zaleceń pozabiegowych, w tym: unikać zgięcia stawu biodrowego przekraczającego 90°, rotacji wewnętrznej oraz przywiedzenia.

Ponadto może dojść do uszkodzenia nerwów, co prowadzi do zaburzeń czucia lub ruchu w okolicy operowanego stawu.

Zdarza się także, że dochodzi do zaburzeń gojenia się rany lub odrzucaniem implantu przez organizm chorego.

Obluzowanie trzpienia endoprotezy stawu biodrowego może wystąpić w wyniku zakażenia, infekcji, chorób autoimmunologicznych. W takim przypadku mamy do czynienia z septycznym obluzowaniem endoprotezy stawu. Zdarza się, że do obluzowania implantu może dojść w trakcie normalnego jej funkcjonowania, zarówno zaraz po operacji, jak i po latach jej użytkowania. Takie zjawisko nazywane jest mianem aseptycznego obluzowania endoprotezy.

Na wcześniejsze „zużycie” wszczepionego stawu mogą mieć wpływ takie czynniki jak: otyłość, wysoki poziom aktywności fizycznej, osteoporoza, choroby współistniejące. Co więcej u pacjentów, u których zostało zastosowane leczenie przy użyciu kleju kostnego, znacznie szybciej może dojść do powikłań ze względu na spadek jakości cementu wraz z czasem użytkowania.

Endoproteza biodra – podsumowanie

Podsumowując, endoproteza stawu biodrowego stanowi skuteczne rozwiązanie dla osób z przewlekłym bólem i ograniczeniem ruchomości stawu biodrowego, spowodowanego zmianami zwyrodnieniowymi oraz innymi zmianami degeneracyjnymi.

Mimo, że zabieg wymiany stawu jest poważną operacją, odpowiednia rehabilitacja oraz właściwie postępowanie pooperacyjne pozwalają pacjentom na znaczną poprawę jakości życia i powrót do codziennych aktywności.

Pozdrawiam,
Fizjoterapeuta
Aleksandra Butlewska