Tendinopatia barku – czym jest, objawy i leczenie

Uczucie „ciągnięcia” w barku może być spowodowane kilkoma schorzeniami, takimi jak rwa barkowa (ucisk na korzenie nerwowe w odcinku szyjnym kręgosłupa), przeciążenie (tendinopatia) lub uraz mięśni albo zapalenie stawu (np. kaletki). W dzisiejszym artykule przyjrzymy się jednej z najczęstszych przyczyn bólu i uczucia ciągnięcia w okolicy barku – tendinopatii, czyli schorzeniu dotyczącym ścięgien. Problem ten nie dotyczy wyłącznie sportowców uprawiających dyscypliny rzutne czy osób pracujących fizycznie – może również występować u osób mających prace siedząca.

Czym jest tak naprawdę Tendinopatia?

Tendinopatia to złożone i wieloczynnikowe schorzenie dotyczące struktury oraz funkcji ścięgien, charakteryzujące się występowaniem bólu, ograniczeniem sprawności ruchowej, obniżoną tolerancją na wysiłek fizyczny, a także zmianami degeneracyjnymi w obrębie włókien kolagenowych i macierzy pozakomórkowej, które mogą prowadzić do pogorszenia wytrzymałości mechanicznej ścięgna oraz zaburzenia jego zdolności do przenoszenia obciążeń. Często towarzyszy temu stan zapalny, dlatego wiele osób, przychodząc do specjalisty spotyka się z określeniem „zapalenie stożka rotatorów”.

Stożek rotatorów – anatomia

Stożek rotatorów – to grupa czterech mięśni i ich ścięgien, które stabilizują staw barkowy, umożliwiają jego ruchy – szczególnie unoszenie i obracanie ramienia. Należą do niego:

• Mięsień nadgrzebieniowy,
• Mięsień podgrzebieniowy,
• Mięsień obły mniejszy,
• Mięsień podłopatkowy.

Prawidłowe działanie tych mięśni jest kluczowe dla sprawnego i bezbolesnego funkcjonowania barku.

Przyczyny tendinopatii

Najczęściej, ciągnący ból z zapaleniem dotyczy ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego, który przechodzi przez wąski kanał pomiędzy głową kości ramiennej i wyrostkiem barkowym łopatki. Przy zaburzonej biomechanice stawu ramiennego jest szczególnie narażony na tarcie i ucisk, co jest najczęstszą przyczyną tendinopatii. Stany zapalne w tej okolicy mogą prowadzić do bólu, ograniczenia ruchu, a z czasem także do uszkodzeń lub zerwania ścięgien.

Czym objawia się zapalenie stożka rotatorów?

Typowe objawy zapalenia stożka rotatorów to ból nasilający się podczas ruchu, szczególnie przy unoszeniu ręki nad głowę, oraz ograniczenie ruchomości barku. Inne symptomy mogą obejmować: ból nocny, sztywność stawu, osłabienie siły mięśniowej, a także obrzęk, zaczerwienienie oraz uczucie przeskakiwania lub trzeszczenia w stawie podczas ruchu.

Diagnostyka tendinopatii

Aby leczenie było skuteczne, najpierw należy ustalić:

• które ścięgno zostało podrażnione albo uszkodzone (najczęściej, jak wcześniej było wspominane – ścięgno mięśnia nadgrzebieniowego),
• czy są cechy przewlekłego zapalenia, zwyrodnienia, czy może częściowe lub całkowite zerwanie,
• czy występują inne schorzenia, np. konflikt podbarkowy lub niestabilność stawu.

Badania obrazowe które mogą pomóc nam w diagnostyce tendinopatii to: USG barku, rezonans magnetyczny (MRI), czasem również RTG.

Strategia leczenia tendinopatii

W przypadku leczenia tendinopatii i niewielkich naderwań ścięgien mięśni stożka rotatorów stosuje się terapię manualną, oraz połączenie ćwiczeń mobilnościowych z treningiem wzmacniającym. Poważne uszkodzenia ścięgien zazwyczaj leczy się operacyjnie.

1 etap rehabilitacji

Na początkowym etapie rehabilitacji tendinopatii zazwyczaj skupiamy się na mobilizacji tkanek miękkich tylnej części stożka rotatorów – mm. podgrzebieniowy, obły mniejszy, mm. dźwigacza łopatki, czworobocznego i równoległobocznego. Następnie przechodzimy do wprowadzania ćwiczeń izometrycznych na mięśnie stożka rotatorów, by zmniejszyć ból oraz wzmocnić je, używając niewielkiego obciążenia .

2 etap rehabilitacji

Na tym etapie leczenia dodajemy ćwiczenia na mobilność odcinka piersiowego, oraz ćwiczenia angażujące ruchy protrakcji i retrakcji łopatek , które uzupełnią mobilizację tkanek miękkich z 1 etapu. Mobilizując te obszary ciała , przygotowujemy się do aktywnego ruchu barków, aby poprawić mobilność oraz kontrole ruchu kontuzjowanej ręki

3 etap rehabilitacji

Końcowy etap rehabilitacji polega na wypracowaniu siły mięśni stożka rotatorów oraz mięśni otaczających łopatki za pomocą treningu oporowego. Ponieważ ten typ kontuzji dotyka elementów mięśniowych, poprawa siły tkanek zmniejszy ryzyko ponownych przeciążeń oraz kontuzji.

Kiedy zacząć się zastanawiać nad operacją?

W przypadku pełnego zerwania ścięgien mięśni stożka rotatorów, rehabilitacja najprawdopodobniej nie będzie miała efektu. Ryzyko powracającego bólu oraz stopniowej utraty sprawności nie zniknie. Badania pokazują ,że nieoperowane pełne zerwanie ścięgna może zwiększyć ryzyko i przyśpieszyć rozwój choroby zwyrodnieniowej stawu ramiennego.

A jeśli ten problem będzie mocno nasilony, to endoproteza stawu może być jedynym rozwiązaniem, dlatego naszych pacjentów w Centrum Fizjoterapii Funkcjonalnej, zazwyczaj zachęcamy do rozważenia rekonstrukcji zerwanych i naderwanych stożków rotatorów, które nie ulegną poprawie po 6 miesiącach rehabilitacji.

Autor artykułu: Arseni Żurauski

Bibliografia:

1. Eajazi, A., Jalili, S., Radi, M., & Karimi, A. (2015). Rotator cuff tear arthropathy: Pathophysiology, imaging characteristics, and treatment options. AJR American Journal of Roentgenology.
2. Littlewood, C., Ashton, J., Chance-Larsen, K., May, S., & Sturrock, B. (2012). Exercise for rotator cuff tendinopathy: A systematic review. In Database of Abstracts of Reviews of Effects (DARE).
3. Littlewood, C., May, S., & Walters, S. (2013). Epidemiology of rotator cuff tendinopathy: A systematic review. Shoulder & Elbow.
4. Current concepts of rotator cuff tendinopathy. (2014). Journal of Shoulder and Elbow Surgery.
5. Jain, N. B., Gao, C., & Richardson, B. E. (2018). Rotator cuff tendinopathy. In Essentials of Physical Medicine and Rehabilitation: Musculoskeletal Disorders, Pain, and Rehabilitation.
6. Kaplan, K., Hanney, W. J., Cheatham, S. W., Masaracchio, M., Liu, X., & Kolber, M. J. (2018). Rotator cuff tendinopathy: An evidence-based overview for the sports medicine professional. Strength and Conditioning Journal.
7. Leong, H. T., Fu, S. C., He, X., Oh, J. H., & Yamamoto, N. (2019). Risk factors for rotator cuff tendinopathy: A systematic review and meta-analysis. Journal of Rehabilitation Medicine.
8. Fitryati, F. (2023). Risk factors of rotator cuff tendinopathy: A systematic review. Journal of Advanced Research in Medical and Health Science.