Zwyrodnienie stawu kolanowego – objawy, przyczyny i leczenie
Staw kolanowy to jeden z najbardziej obciążonych stawów w ludzkim ciele. Każdego dnia umożliwia wykonywanie podstawowych czynności, takich jak chodzenie, bieganie czy wstawanie. Jednak intensywne użytkowanie, procesy starzenia czy urazy mogą prowadzić do jego degeneracji. Zwyrodnienie stawu kolanowego, znane również jako gonartroza kolan, to jedno z najczęstszych schorzeń układu ruchu, które dotyka osoby starsze, jak i młodsze z predyspozycjami genetycznymi lub po urazach.
W poniższym artykule omawiamy główne przyczyny zwyrodnień, ich objawy oraz dostępne metody diagnostyki i leczenia, które mogą pomóc w przywróceniu sprawności i poprawie jakości życia pacjentów.
Przyczyny zwyrodnień stawu kolanowego
Gonartroza kolan może być wynikiem wielu czynników, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Jednym z głównych powodów jest proces starzenia się organizmu, podczas, którego dochodzi do naturalnego zużycia chrząstki stawowej. Równie istotne są przeciążenia wynikające z nadwagi lub otyłości, które znacząco zwiększają nacisk na staw kolanowy przyspieszając jego degenerację. Do innych przyczyn należą urazy mechaniczne, takie jak złamania skręcenia czy uszkodzenia więzadeł, które mogą prowadzić do nieprawidłowego funkcjonowania stawu i jego dalszego niszczenia.
Czynnikami ryzyka są również choroby zapalne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów oraz predyspozycje genetyczne. Długotrwałe wykonywanie zawodów lub aktywności obciążających kolana, takich jak praca fizyczna czy wyczynowe uprawianie sportu również sprzyja rozwojowi zwyrodnienia stawu kolanowego. Dodatkowo nieprawidłowa biomechanika stawu, na którą wpływają wady postawy, m.in. koślawość lub szpotawość kolan, powodujące nierównomierne rozkładanie obciążeń na powierzchni stawu przyspieszając jego zużycie. Wszystkie te czynniki w połączeniu mogą prowadzić do trwałych zmian w strukturze stawu, powodując ból, sztywność i ograniczenie zakresu ruchomości.
Objawy zwyrodnienia kolan
Zwyrodnienia kolan mogą rozwijać się stopniowo, początkowo dając subtelne objawy, które z czasem stają się dużo bardziej odczuwalne. Jednym z pierwszych sygnałów jest ból w kolanie, który pojawia się podczas ruchu, szczególnie przy wchodzenia po schodach, wstawaniu z pozycji siedzącej lub długotrwałym staniu. Z biegiem czasu ból może występować również w spoczynku. Często towarzyszy temu sztywność stawu, która utrudnia wykonywanie codziennych czynności, takich jak kucanie czy wyprostowanie kolana. Szczególnie odczuwalna jest rano lub po dłuższym okresie w pozycji statycznej.
Pacjenci czasem zauważają również obrzęk w okolicy kolana, spowodowany stanem zapalnym lub gromadzeniem się nadmiaru płynu w stawie. Zdarza się również, że dochodzi do deformacji stawu, takich jak skrzywienie osi kończyny oraz uczucia “przeskakiwania” czy charakterystycznych “trzasków” podczas ruchu. Objawy te mają tendencję do nasilania się z czasem, szczególnie jeśli nie podejmuje się odpowiednich działań diagnostycznych i terapeutycznych. Wczesne wykrycie zwyrodnień jest kluczowe, aby spowolnić ich postęp i poprawić komfort życia pacjenta.
Leczenie zwyrodnienia kolan
Jest to schorzenie, które można leczyć za pomocą różnych metod w zależności od zaawansowania choroby. W początkowych stadiach stosuje się leczenie zachowawcze, obejmujące fizjoterapię, ćwiczenia wzmacniające mięśnie otaczające i stabilizujące staw, ćwiczenia zwiększające zakres ruchu i zmniejszające obciążenie stawu, redukcję masy ciała oraz farmakologię przeciwbólową i przeciwzapalną (np. Leki z grupy NLPZ).
Wspomagająco stosuje się również najnowsze metody leczenia zwyrodnienia stawu kolanowego, czyli zastrzyki dostawowe z kwasu hialuronowego lub osocza bogatopłytkowego PRP, które mogą poprawić ruchomość stawu, wspomóc regenerację chrząstki i zmniejszyć ból.
W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy metody zachowawcze nie przynoszą ulgi, konieczne może być leczenie operacyjne, takie jak artroskopia, która pozwala na oczyszczenie stawu z uszkodzonych fragmentów czy endoprotezoplastyka stawu kolanowego polegająca na zastąpieniu uszkodzonego stawu implantem (więcej o endoprotezie kolana dowiesz się z naszego wcześniejszego artykułu: https://cff-fizjoterapia.pl/endoproteza-stawu-kolanowego-czym-jest wskazania-i-rehabilitacja/).
Dobór odpowiedniej metody leczenia zależy od stopnia uszkodzenia stawu, wieku pacjenta oraz jego ogólnego stanu zdrowia. Bardzo często zaleca się również modyfikację stylu życia, w tym przykładowo redukcję masy ciała, aby odciążyć staw.
Diagnostyka
Diagnostyka zwyrodnień stawu kolanowego opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu klinicznym oraz wykorzystaniu metod obrazowych. Wywiad obejmuje pytania dotyczące dolegliwości bólowych, sztywności stawu, zakresu ruchomości oraz czynników zaostrzających i łagodzących objawy.
W trakcie badania fizjoterapeuta ocenia ustawienie kończyn, stabilność stawu, zakres ruchu oraz obecność obrzęku. Kluczową rolę w diagnostyce odgrywają badania obrazowe, w tym zdjęcia rentgenowskie (RTG), które pozwalają na ocenę przestrzeni stawowej, obecności
osteofitów oraz zmian w obrębie chrząstki i kości. W zaawansowanych przypadkach, gdy RTG jest niejednoznaczny, stosuje się rezonans magnetyczny, który szczegółowo uwidacznia tkanki miękkie, takie jak chrząstka stawowa, łąkotki czy więzadła.
W niektórych przypadkach przy podejrzeniu stanu zapalnego zaleca się wykonanie badań krwi w celu wykluczenia innych przyczyn, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Precyzyjna diagnostyka umożliwia opracowanie skutecznego planu leczenia i spowolnienie postępu choroby.
Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych – podsumowanie
Podsumowując, choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego to schorzenie, które znacząco wpływa na jakość życia pacjentów, ograniczając ich mobilność i utrudniając codzienne funkcjonowanie. Kluczem do skutecznego leczenia jest wczesne wykrycie oraz kompleksowe podejście terapeutyczne, obejmujące zarówno metody zachowawcze, jak i w razie potrzeby interwencję chirurgiczną. Dbanie o zdrowie stawów to inwestycja w przyszłość- warto pamiętać, że codzienne wybory mogą mieć ogromny wpływ na ich kondycję przez całe życie.